18. ay ile 36. ay arası gelişim sürecini bütünüyle özetleyebilir misiniz?
Bebeğim 18. ay ile 36. ay arası neler söylemek istiyor olabilir?
“HAYIR” diyerek itiraz ettiğinde, örneğin dişlerini fırçalamamak konusunda inat ettiğinde şunu diyor olabilir: “Ben de kendi fikirleri ve kararları olan farklı bir insanım. Nasıl davranmanın doğru olacağını deneyerek öğrenmek istiyorum”. Onun gerçekçi, kabûl edilebilir bağımsızlık çabalarını destekleyin. Ona yaşına uygun sorumluluklar verin. Net, anlaşılır ve tutarlı sınırlar koyarak kendini güvende hissetmesini sağlayın.
Bazen büyük bir çocuk gibi, bazen de küçük bir bebek gibi davranıyorsa şunu diyor olabilir: “Büyümek ve bağımsız bir birey olmak istiyorum, ama henüz çok küçüğüm ve benim senin desteğine ve bana uygun şekilde yol göstermene ihtiyacım var”. Onun zaman zaman bebeksi davranışlarda bulunmasını hoşgörün. Bazen de büyük bir insan gibi sorumluluklar almasına izin verin. Hem büyümenin hem de halen bir çocuk olmanın avantajlarını kullanmasından onu mahrum etmeyin. Siz tutarlı sınırlar koydukça ve net ve makul beklentiler içinde oldukça onun da bu dalgalanmalarının daha hafif olacağaını ve daha kısa süreceğini unutmayın.
Nerede duracağını bilemediğinde şunu diyor olabilir: “Kendi kendimi kontrol etmeyi öğeniyorum. Bazen kendimi frenlemekte geç kalabiliyorum”. Size ne zaman ihtiyacı olacağını önceden tahmin etmeye ve hazırlıklı olmaya çalışın. Frenlemekte zorlandığı durumlarda zarar görmemesi için tedbirli olun. Ona sınırlarını zorlayabileceği, zaman zaman da sınırını aştığında sonuçlarını görüp öğrenebileceği güvenli ortamlar hazırlayın (Ör, bir odayı ona ayırın ve düştüğünde canının çok yanmaması için yastıklarla destekleyin).
Başka çocuklara vurduğunda, ittiğinde, ısırdığında şunu diyor olabilir: “Sinirliydim. İstediğim bir şeyin olmasına izin vermediler, kendimi kontrol edemedim”. Diğer çocuklarla birlikteyken onları gözünüzden uzaklaştırmayın. Çocuklar arasında gerginlik belirtileri olduğunda müdahale edebilirsiniz. Çocuğunuza duygularını fark etmesi ve kendini kontrol etmesi için zaman verin. Daha uygun yöntemlerle gerginliğini azaltabileceği yolları gösterin.
Öfke nöbeti yaşıyorsa şunu diyor olabilir: “Sinirliydim, işlerin istediğim gibi gitmemesinden dolayı sonunda sabrım taştı, kendimi kaybettim”. Çocuğunuz güvenli bir yerde olduğundan ve kendine zarar verme olasılığı olmadığından emin olun. Olan biteni kısaca özetleyin (ör, “ayakkabı alınmasını istiyordun, sonra şibdi alamayacağımı söylediğimde, beni dinlememeye başladın. Aslında sana ne zaman alabileceğimi söylüyordum…”). Bir dahaki sefere nasıl davranmasının onun yararına olacağını, sinirlenmeden, üzülmeden istediği şeyi nasıl elde edebileceğini onun anlayacağı sözcüklerle ona anlatın ve sözlerinizin arkasında durun. Onu sinirlendiren noktaları keşfedin ve aynı durumlara girmeden önce tedbirli davranın.
Altını ıslatıyor, kakaını yapıyor ve sonrasında da yaptığını söylüyorsa şunu diyor olabilir: “Tuvaletimi geldiğini fark etmeye, zaman zaman da çişimi, kakamı tutmayı öğrenmeye başladım. Ama henüz küçüğüm ve istediğimde altıma yapabilmeliyim. Beden benim bedenim ve kararı ben vermeliyim”. Onun tuvaletle ilgili mesajlarını dinleyin. Onu aceleye getirmemeye, tuvalete yapması konusunda zorlamamaya özen gösterin. Tuvaletini önceden söylemeye başladıysa altını kirletecek korkusuyla bezlemeye devam etmeyin. Zaman zaman tuvaleti gelip gelmediğini sorun. Tuvalete oturtup bekleyin. Tuvaletini tuvalete ya da lazımlığına yaptığında ona destek olun (ör, alkışlayın). Zaman zaman altına kaçırmasının normal olduğunu unutmayın. Aşırı bir utanç duymaması için dikkatli olun.
Aynı öyküsü, aynımasalı defalarca dinlemek istiyorsa şunu diyor olabilir: “aynı hikaeyi dinledikçe olanları gitgide daha çok anlıyorum, detayları daha çok yakalıyorum. Dünya zâten çok fazla sürprizle dolu ve hep yeni şeylerle karşılaşıyorum. Bildiğim şeyleri duymak bana güven hissi veriyor”. Onun özellikle çok hoşlandığı hikayeleri onunla birlikte tartışın. Sorularla onun için anlamını keşfetmeye çalışın. Önyargılı olmamaya, verdiği mesajları genelleyici bir şekilde ele almamaya özen gösterin. Onun anlatmasına ve yorumlamasına daha fazla zaman verin.
Genel hatlarıyla 18-36 aylar arası gelişim
18. ay ile 36. ay arası gelişim sürecini bütünüyle özetleyebilir misiniz?
aylar
Beceriler/Kazanımlar
Olası zorluklar
18-24
Dil:Çocuk artık 25 kelime söyleyebilir. Bunlar eşya ve insan isimleri, “selam”, ”bay bay” sözcükleri, hareket belirten en az iki kelime, daha çok istemek ve reddetmek üzerine kelimeleri içerir. Kendisi kullanmasa da iki kelimeli cümleleri taklit eder. Kendisini iyi tanıyan yetişkinler için konuşması genel hatlarıyla anlaşılır düzeydedir.
Motor:İki seçenek içinden aynı olan nesneleri eşleştirir. İğne veya iplikleri alabilir. Altı küple kule yapar. Dikey çizgi çizmeyi taklit eder. Kağıt inceliğindeki sayfaları teker teker çevirir. Birbiri içine geçen dört kabı doğdu olarak yerleştirir. Taklit ederek kağıt katlar. Araç kullanarak basit problemleri çözer. Merdiven çıkabilir. Elini, yüzünü yıkayabilir. Bardaktan dökmeden içebilir. Kaşıkla dökmeden yiyebilir. Gün boyunca oldukça istikrarlı olarak kuru kalır. Pantolonunu çıkartır.
Sosyal:. Diğer çocukların yanında oynar ve arada etkileşimde bulunur. Basit ev işlerine yardım eder. Paralel oyun şeklinde oynar ve diğer çocukları seyreder. Jestler kullanarak arkadaşlarıyla iletişim kurar. Sâhip olduğu oyuncakları vermek istemez. Erişkinlerden çok çocuklarla birlikte olmayı tercih eder. Cinsel organlarıyla ilgilenmeye başlar.
Yeme ve iştah sorunları,
İnatçılık,
Öfke nöbetleri,
Utangaçlık,
Sosyal etkileşim azlığı,
Dikkat eksikliği,
Hiperaktivite,
Dürtüsellik,
Parmak emme,
Yatmak istememe,
Korkular
Negativizm,
Anneden ayrılamama,
Kıskançlık,
TV’ye düşkünlük
Tuvalet sorunları,
Henüz konuşmama,
Düşük hareketlilik,
Duyusal aşırı hassasiyet,
Nefes tutmalar,
Değişikliğe aşırı direnç,
Titizlik ve takıntılar…
24-36
Dil:Bu yaşta çocuklar daha çok kelime kazanır. 2,5 yaşında en az 50 kelime ve 3 yaşından itibaren yaklaşık 300 kelimeye sâhiptirler. Bu yaşta kelimeleri iki kelimelik cümlelerde kullanmak için bağlamayı öğrenirler. Yıl sonuna doğru birçok üç kelimelik cümle kurabilirler. Artık dilbilgisi kurallarını da öğrenmeye başlar (ör, çoğullar, zamirler gibi). Oynarken kendi kendine söylenir ve konuşması oldukça anlaşılır.
Motor: Üç parçadan oluşan ve birbiriyle ilişkili parçaları tamamlar. Nedensellik mekanizmasını araştırır. Nesne ve resimleri eşleştirir. İpucu verildiği zaman bir nesneyi verir. Kağıt üzerine kontrollü bir şekilde çizgi çizer. Dört büyük boncuğu ipe geçirir. Tişört veya yeleğini çıkarır. Fermuar açar. Kendi kol ve bacaklarını yıkar. Ellerini bir yetişkin yardımıyla yıkar ve kurular. Yetişkinin denetiminde dişlerini fırçalar.
Sosyal: Sorulduğu zaman seçim yapabilir. Yetişkin kontrolünde sırasını bekler. Grup içinde 10 dakika süre ile müzik veya öykü etkinliğinde dikkatini kontrol eder. Hatırladığı zaman “lütfen” sözcüğünü söyler. Tuvalet ihtiyaçlarını jestlerle haber verir. Sözel olarak tuvalet ihtiyacını söyler. Tek başına pantolonunu indirir. Yetişkin denetiminde tuvalet kullanır. Kitaplara tek başına bağımsız olarak bakar. Basit kurmaca oyunların yerini karmaşık kurmaca oyunlar (ör, evcilik) almaya başlar. Diğer çocuklarla kurmaca oyunlar oynar. Sosyal beklentileri anlayabilir ve uymaya çalışır.
İnatçılık,
Utangaçlık,
Sosyal etkileşim azlığı,
Dikkat eksikliği,
Hiperaktivite,
Dürtüsellik,
Öfke nöbetleri,
Yeme ve iştah sorunları,
Yatmak istememe,
Negativizm,
Kıskançlık,
Tuvalet sorunları,
Henüz cümle kurmama,
Titizlik ve takıntılar…
Sürekli soru sorma,
Gece terörü,
Kabuslar,
Uykuda yürüme,
“Ben yapıcam” tutturmaları,
Tatmin olmama,
Kekemelik,
Artikülasyon sorunları,
Yuva korkusu,
Hayali arkadaş,
Korkular (karanlık, yalnızlık, hırsız, vb.),…
Bebeğin dilinden 18-36 aylar arası gelişim
Kendimi daha fazla tanımaya başladım
Bazen kendimi çok güçlü hissediyorum, ama bağımsız olmak korkutucu olabiliyor
Senin koynuğun net sınırlar aslında beni rahatlatıyor.
Senin koyduğun sınırları bazen zorluyorum, ama bu şekilde kendimi ve yapabileceklerimi öğreniyorum. Sana itiraz ederken amacım seni kızdırmak değil.
Senin benim hakkımda ne düşündüğünü sezebiliyorum ve senin duyguların da benim duygularımı etkiliyor
Bana saygı gösterdiğinde ben de kendime saygı duyuyorum.
Yaptığım şeyin iyi mi kötü mü olduğunu senin davranışlarınla anlıyorum.
Ses tonun ve beden dilin benim davranışlarımı çok fazla etkiliyor.
Bazen büyümek, bazen de bebek kalmak istiyorum. Bazen de her ikisini.
Bazen yürümek için bazen de kucak için tutturuyorum.
Bazen “ben yapıcam” diye inatlaşırken, bazen benim için yapmanı istiyorum. Bazen yanımdan gitmen için uğraşıyorum, bazen de eteğine yapışıp seni bırakmıyorum.
Duygularımı daha çok tanıyorum
Duygularım bazen çok güçlü oluyor, ama onları kontrol etmeyi de öğreniyorum.
Sinirlenip çevreme saldırdığım olabiliyor. Yalnızlık ve karanlık bazen beni çok korkutuyor. Duygularımı anlatmak için kelimeler kullanmaya başladım.
Senin yöntemlerini kullanarak çözüm bulmaya çalışıyorum.
Senin de duygularının olduğunu biliyorum
Sıkıntın olduğunda senin benimle ilgilendiğin gibi ben de seninle ilgileniyorum. Senin mutlu olduğunu fark edebiliyorum ve böyle olunca da ben de çok mutlu oluyorum
İnsanları daha çok tanıyorum
Diğer çocukları daha fazla tanımaya başladım
Benimle aynı yaşta olanları fark edebiliyorum
Çocukların cinsiyetlerini anlayabiliyorum.
Çocuklarla birlikte oyun oynamayı seviyorum
Evcilik oynayabiliyorum artık.
Oyuncaklarla üç boyutlu şekiller yapabilmeye başladım.
Diğer çocuklarla ortak oyunlar oynamaya başladım.
Diğer çocukların haklarını da gözetmeye başladım
Her zaman benim istediğim gibi olamayacağını öğreniyorum.
Bazen oyuncaklarımı paylaşmakta sakınca görmüyorum.
Sıramı beklemeyi öğreniyorum.
Bedenimi kullanma becerilerim daha da arttı
Parmaklarımla, ellerimle çok farklı şeyler yapabiliyorum.
Kitabın sayfalarını çevirebilirim. Kurşun kalemle yuvarlaklar çizebiliyorum.
Oyuncakları şekillerine göre deliklerden atabiliyorum.
Bedenimi daha iyi kullanıyorum
Topa tekme atabiliyorum.
Tek ayak üstünde durabiliyorum. Her basamağa farklı ayağımı basarak merdiven çıkabiliyorum.
Pek çok günlük işi kendi başıma yapabiliyorum
Kaşık çatalla yemek yiyebiliyorum.
Bazı giysileri kendim giyebiliyorum. Dolaptan istediğim şeyi kendim alabiliyorum.
İletişim becerilerim artıyor
Söyleyebildiğim çok şey var
200-300 kelimeyi söyleyebiliyorum.
Üç kelimelik cümleler kurmaya başladım. Dün yaptıklarımı, yarın yapacaklarımı anlatabilirim.
Bazen istediklerimi tam anlatamadığımda beni sabırla dinlemeni istiyorum.
Bana masal anlatman, kitap okuman hoşuma gidiyor
Bildiğim şeylerle ilgili masalları dinlemek hoşuma gidiyor.
Bazen sıkılmadan uzun süre dinleyebiliyorum, ama bazen çabucak sıkılıyorum.
Kitaplara bakarak masal uydurmak da hoşuma gidiyor.
Dr. Koray Karabekiroğlu
En iyi 1024x768 çözünürlükte görüntülenir...
Bu sitede yer alan yazıların her türlü yayın hakkı Dr. Koray Karabekiroğlu'na ait olup; kendisinden Fikir ve Sanat
Eserleri Kanunu'na göre yazılı izin alınmadan söz konusu yazıların herhangi bir bölümü veya tamamı iktibas edilemez
veya herhangi bir usul ile çoğaltılamaz.
Kaynak göstermek ve bilimsel kurallara riayet edilmek kaydı ile alıntı yapılması mümkündür.
