Çocuğumun sorumluluklarını üstlenmesini nasıl sağlayabilirim?
Ergenlik çağındaki çocuğunuza ev içinde ve dışında bir takım görevler vermek, bunların sorumluluğunu almasını istemek, davranışlarının sorumluluğunu almasını sağlamak onun kendine duyduğu güveni arttırır. Kendisini ailenin işleyişi için gerekli görür, kendini değerli hisseder.
Şu noktalara dikkat etmek çocuğunuzdaki sorumluluk duygusunu güçlendirecektir (Ögel ve ark., 2004):
Çocuklar kendi kendilerine sorumluluk almazlar. Onlara sorumluluklarını sizin vermeniz gerekir.
Çocuğun kendi sorumluluklarını alması ile ebeveynlerine itaat etmesi arasında fark vardır. Bu fark çocuğun bir işi yapmasına kimin karar verdiği ve o işi yaptığında aldığı doyumun nerede yattığı ile ilgilidir. İtaatte çocuğa yapması gereken iş, görev söylenir ve çocuktan buna uyması beklenir. Çocuğun bu işi yapmak isteyip istememesi, bu konudaki görüşü önemli değildir. Karar ve tatmin kaynağı çocuğun dışındadır. Sorumluluk almada ise çocuk yapacağı işler konusunda ailesi ile ortak bir görüşe sahiptir, çünkü bunlara birlikte karar verirler. Bu yüzden işi yapmak için kendisi de istek duymaktadır. Karar ve tatmin kaynağı çocuğun içindedir.
Çocuğa kapasitesinin üstünde sorumluluklar verirseniz bunu yapma olasılığı düşecektir. Çocuk beklentiyi karşılayamayınca kendini yetersiz ve başarısız hissedecek, kendine olan güveni azalacaktır. Bu yüzden çocuğun gelişimsel özellikleri göz önünde bulundurulmalı, yaşı ilerledikçe aldığı sorumluluklar arttırılmalıdır.
Sorumluluklarını belirlerken onun da karar verme sürecine dahil olduğunu görmesini sağlayın. Çocuğun yapmayı hiç istemediği bir iş, görev varsa bunun için ısrar etmek yersiz olacaktır. Bunun yerine o işe alternatif başka bir şey belirleme yoluna gidebilirsiniz. Çocuğun kendi bulduğu bir seçeneği seçmesine izin verebilirsiniz.
Çocuğun sahip olduğu sorumlulukların net ve açık bir şekilde belirlenmesi gerekir. Ondan davranışsal olarak ne beklediğinizi, bu sorumluluklarını günün hangi bölümünde, hangi saatler arasında yerine getirmesi gerektiğini, bu sorumluluklarını yerine getirmediğinde ne gibi bir yaptırım uygulanacağı, düzenli olarak yerine getirdiğinde ne gibi ödüller alacağı önceden çocukla birlikte belirlenmelidir. Bunun için de yazılı bir sözleşme imzalayabilirsiniz.
Bazen çocuk azar işitmesin ya da evde tatsızlık olmasın diye anne babalar çocuklarının sorumluluklarını onlar adına üstlendikleri görülür. Bu durumda çocuklar “Nasıl olsa benim yerime işi yapan biri var.” diye düşünecek ve sorumluluk almayacaktır. Çocuğun kendi davranışlarının sorumluluğunu almayı öğrenmesi için onun adına bir şeyleri üstlenmekten vazgeçmek gerekir.”
Çocuğun yapması gerektiği halde yapmadığı bir iş, uymadığı bir kural yüzünden başı derde girebilir. Bu durumda onu kurtarmak için uğraşmamalısınız. Eğer çocuğunuz okuldan kaçtığı için devamsızlık yapmış ve bu devamsızlık sayısı çok fazlalaşmışsa, bu durumu düzeltmek için rapor almaya çalışmayın. Çocuğun davranışlarının sorumluluğunu alması için eğer gerekiyorsa ceza çekmesi gerekir. Aksi takdirde çocuk her durumdan onu bir şekilde kurtaracağınızı düşünerek sorumluluklarını yerine getirmeyecektir.
Sabırlı olun. Sorumluluk alma sürecinin uzun süreceğini unutmayın. Çocuklarından birdenbire değişerek sorumluluklarını almasını beklemeyin.
Ögel K, Yılmezçetin-Eke C, Taner S, Topuz A (2004). Sorumluluklarını Üstelnmesini Sağlamak. Madde kullanan ergenler için aile eğitim kılavuzu. Yeniden Derneği Yayınları.
En iyi 1024x768 çözünürlükte görüntülenir...
Bu sitede yer alan yazıların her türlü yayın hakkı Dr. Koray Karabekiroğlu'na ait olup; kendisinden Fikir ve Sanat
Eserleri Kanunu'na göre yazılı izin alınmadan söz konusu yazıların herhangi bir bölümü veya tamamı iktibas edilemez
veya herhangi bir usul ile çoğaltılamaz.
Kaynak göstermek ve bilimsel kurallara riayet edilmek kaydı ile alıntı yapılması mümkündür.
