Okuma bozukluğu, yazılı anlatım bozukluğu gibi Özgül Öğrenme Bozukluklarında (ÖÖB) genellikle WISC-R testinde sözel alt testler, performans alt testlere göre daha düşüktür ve çoğu olguda sözel puan performans puanın 15-40 puan altında olabilir. WISC-R’ın sözel alt testleri daha ziyade sol beyin yarım küresi işlevleri ile ilişkilidir ve ÖÖB’de genel olarak sol beyin küresi işlevlerinde sorun vardır.
Öte yandan, bazı çocuklarda performan alt testleri sözel alt testlere göre belirgin olarak daha kötü sonuç gösterir ve bu çocukların görsel-uzamsal becerilerinde, diğer bir deyişle sağ beyin yarımküresi işlevlerinde sorun olduğu söylenebilir. İşte bu çocuklar da kendilerine özgü birtakım belirtileri bir arada gösterirler. Onların işlevselliğini, akademik ve sosyal başarısını olumsuz etkileyen bu belirtiler “Sözel olmayan öğrenme bozukluğu” (SOÖB) olarak adlandırılır.
SOÖB bazı kaynaklarda “Gelişimsel sağ beyin yarım küresi sendromu” (Developmental right hemisphere syndrome) ya da “Görsel-uzamsal öğrenme bozukluğu” (Visuo-spatial learning disorder) olarak da ifade edilir.
Sözel olmayan öğrenme bozukluğu belirtileri arasında şunlar yer alır:
Dil becerilerinin ve sözcük dağarcığının iyi düzeyde olması
Bellek işlevlerinin ve ezber yeteneklerinin iyi olması
Detaylara karşı artmış bir dikkat varlığı, ancak bütünün gözden kaçırılması
Okuduğunu anlama sorunları
Matematiksel becerilerde zorluklar
Soyut kavramları anlama ve ifade etmede zorluklar
El-göz korrdinasyon sorunları ve sakarlık
Kendine özgü, stereotipik el yazısı
Aşırı somut, mot-a-mot bakış tarzı
Sözel olmayan iletişimde, mimik ve jestleri anlamada zorluklar
Sosyal becerilerin yetersiz olması, az sayıda arkadaşa sahip olma
Kaygı ve depresyon belirtileri ve düşük özgüven, içe dönüklük
SOÖB’nin 4 alt tipi olduğu söylenebilir. Bunlar:
1. Algısal (perceptual) alttipi
2. Sosyal (social) alttipi
3. Yazılı anlatım (written expression) alttipi
4. Dikkat (attention) alttipi
Sözel olmayan öğrenme bozukluğu (SOÖB) tanısı olan çocukların anne babalarına öneriler
Sözel olmayan öğrenme bozukluğu (SOÖB) yaşayan çocuk ve ergenlerin anne babalarına şu noktalar hatırlatılabilir:
Olabildiğince tutarlı ve değişmeyen rutinler geliştirin. Ortamında çok fazla değişiklik yapmayın. Değişimler onun kaygılarını artırabilir. Odasında ona sormadan yapacağınız bir değişiklik unu çok rahatsız edebilir ve uzun süre bu konuya kafası takılabilir. Eğer bir değişiklik yapacaksanız da önceden mutlaka söyleyin ve mantıklı gerekçelerinizi söyleyin.
İsteklerinizi net bir dille ve açık şekilde ifade edin. İmâlı, kinayeli, ironik, alaycı konuşmalar onu motive etmeyecektir. Aksine yanlış anlamasına yol açabilir.
Rahatsız edici duyusal uyaranları azaltın. SOÖB olan çocuklar seslere, ışığa, kokulara karşı aşırı hassas olabileceği için, olabildiğince çevresindeki gürültülü nesneleri, keskin kokuları, dikkatini dağıtan ışıkları azaltın.
Sosyal becerilerini artırabilmek için fırsatlar sunun. Kurslara katılması, sokakta, parkta yaşıtlarıyla zaman geçirmesi için seçenekler bulmaya çalışın.
Mantıklı, net ve somut yaklaşın. Ona anlayacağı şekilde anlatıldığında size uyum göstermesi zor olmayacaktır. Genellikle onu sinirlendiren yeterince anlaşılmamak ya da yeterince anlayamamak olacaktır.
Eğitimini destekleyin. Uygun kişilerden ve kurumlardan eğitsel destek alın.
Spor yapmasını sağlayın. Spor koordine hareketleri öğrenme becerilerini artırır.
Empati becerilerini artırın. İnsan ilişkilerinde karşı tarafın duygularını anlamakta zorlanabilir. Bunun için çeşitli oyunlar oynayabilirsiniz. Drama, tiyatro, rol yapma eğitimi aldırabilirsiniz.
Mimikleri ve jestleri öğretin. Diğerlerinin mimiklerini ve jestlerini anlaması ve onun da mimiklerini ve jestlerini uygun bir şekilde kullanabilmesi için rehberlik edin.
Okulla ilişkili sorumlulukları konusunda destek olun. Ödevleri almakta, derslerde kendini ifade etmekte zorlanabilir. Daha yakından takip edin ve destek sağlayın.
Diğerlerinin de onu doğru anlamasına yardımcı olun. Öğretmeni, komşularınız, akrabalarınız da onu doğru anlamayabilir. Bilerek ve isteyerek yanlış davrandığını düşünebilir. Onun zorluklarını bilmek genellikle onu anlamayı ve ona daha sıcak yaklaşmayı sağlar. Onunla alay edilmesine, onun küçük düşürülmesine izin vermeyin.
Beklentilerini net bir şekilde ortaya koyun. Ondan beklediğiniz davranışları net dille ifade edin. Örneğin, “uslu dur”, “yaramazlık yapma” yerine “5 dakika yerinden kalkma” diyebilirsiniz.
Gelecekte elde edeceği başarılar konusunda gerçekçi hedefler belirleyin. Onun becerilerini hafife almak da, hiçbir sorun yokmuş gibi davranmak da doğru beklenti belirlemeyi engeller. Uzun vadeli hedeflerden kaçının.
Öğretmenleri ile işbirliği içinde olun. Ortak ve tutarlı yaklaşım onu geliştirecektir.
Gelişimini somut bir şekilde ödüllendirin. Sözlerinizle ve davranışlarınızla olduğu kadar somut birtakım ödüllerle de (ör, CD alarak, sinemaya götürerek) ödüllendirin.
Güçlü yönlerini de destekleyin. Özellikle yaşı ilerledikçe, örneğin ona uygun bir meslek seçebilmesi ve özgüvenle o işin üstesinden gelebilmesi için onun güçlü yanlarını da vurgulayın ve daha da takviye edin.
Duygusal dalgalanmaları olabileceğini unutmayın. SOÖB olan çocuk ve ergenler duygusal dalgalanmaları daha sık yaşarlar. Duygudurumda iniş-çıkışların belirtileri konusunda daha bilinçli olursanız, o dönemleri önceden tahmin edebilir ve gerekli önlemleri ya da tedavi desteğini alabilirsiniz.
Takıntıları olabileceğini unutmayın. SOÖB olan çocuk ve ergenler daha fazla takıntı sorunları yaşarlar. Takıntılarla mücadele etmenin en temel yolu “onunla inatlaşmamak” ve bir yandan da “takıntısı var diye sürekli onun suyuna gitmemektir”. Diğer bir deyişle, eğer bir konuda takıntısı olursa onunla inatlaşacağınız yerde, susmayı ve sakin kalabilmeyi deneyin. Eğer yapacağınız bir şeyse inatlaşma fırsatı vermeyin, yapın. Yapmayacağınız bir şeyse sakin ve kararlı olun ve yapmayın.
Ritüelleriniz olabilir. Belirli alışkanlıklar ve aile rutinleri (ör, her Pazar piknik yapmak) onun iyi hissetmesini sağlayabilir.
Özgüvenini artırın. En temel sorunlarından biri de özgüven yetersizliği olabilir. Özgüveni artıran en önemli etken gerçek başarılar ve sosyal onaylanmadır. Bu nedenle onun da gerçek başarı yakalayabileceği fırsatları bulun ve uygun şekilde ödüllendirin. Gerçekçi olmayan sözler, yalandan onu övmeler, aşırı beklentiler (ör, “sen yaparsın biliyorum” yaklaşımı) özgüveni artırmaz, tam tersi azaltabilir.
Dil becerilerini diğer alanlar için de kullanmasını sağlayın. SOÖB olan çocuklarda dil becerileri normaldir, hatta yüksek düzeyde olabilir. Zorluklarının farkında olan ve sosyal ilişkilerinde, hayatta karşılaştıkları zorluklarda konuşma becerilerini iyi kullanan bireyler daha az sorun yaşarlar. Çünkü sosyal olarak onaylanmaları ve desteklenemeleri daha fazla olur.
En iyi 1024x768 çözünürlükte görüntülenir...
Bu sitede yer alan yazıların her türlü yayın hakkı Dr. Koray Karabekiroğlu'na ait olup; kendisinden Fikir ve Sanat
Eserleri Kanunu'na göre yazılı izin alınmadan söz konusu yazıların herhangi bir bölümü veya tamamı iktibas edilemez
veya herhangi bir usul ile çoğaltılamaz.
Kaynak göstermek ve bilimsel kurallara riayet edilmek kaydı ile alıntı yapılması mümkündür.
Bu sayfayı yazdırmak için burayı tıklayın
