Türkçe English

UYKU SORUNLARI İLE İLGİLİ SORULAR



Bir Aydır Yatağında Yatmak İstemiyor...

Soru: Benim sorum oğlumun huy değiştirmesiyle ilgili olacak. Oğlum 17 aylık ve yaklaşık 1 aydır yatağında yatmak istemiyor. 4 aylıkken odasını ayırmıştık ve son 1 aya kadar gece 22’de yatıp sabaha kadar yatağında uyuyan bir bebekti. Fakat son 1 aydır gece 22-23 arası uyu-yor, yatağına yatırıyorum, fakat 2 saat sonra kalkıp ağlamaya başlıyor. Yanına gitmeden sakin-leşmesini bekliyorum ama ağlaması daha da şiddetleniyor. Yanına gidiyorum ve yumuşak ses tonuyla uyumasını söylüyorum. Ninniler söylüyorum. Daha sonra yastığa başını koymamla kalkması bir oluyor. Bir gün aynı şeyi yaptığında odasındaki oyun minderine ikimize de birer yastık koyup orada yattık ve hiç sorun çıkarmadan kafayı koyar koymaz uyudu. Sonuç olarak ben veya babası yaklaşık 1 aydır geceleri uyandıktan sonra onu alıp sabaha kadar yerde yatıyo-ruz. Sabah işe gitmek için yavaşça odadan çıkıyoruz fakat çıktığımızı fark ettiği an o da uyanı-yor. Sizce bunun sebebi nedir? Evde huzursuz bir ortamımız yok. Aile yaşantımız mükemmel diyebilirim. Eşim de ben de oğlumuza bir gün dahi ses yükseltmedik. Sizce ne yapabilirim?

Yanıt: Ev ortamı, ilişkiler ve genel olumlu yaklaşımınız kuşkusuz size, oğlunuza ve gelece-ğinize olumlu yansıyacaktır. Sizin de değindiğiniz gibi, uykuyla ilgili davranış değişikliği olun-ca ilk olarak hayatında neler değişmiş olabilir sorusu akla geliyor. Ancak sizin de vurgulamaya çalıştığınız gibi görünen pek bir değişim yok. Fakat sizin (yani anne babasının) hayatınızdaki olası değişimleri de gözden geçirmek ayrıca faydalı olur (işte yaşanan, ekonomik, yaz planla-rıyla ilgili değişiklikler vs.). Aslına bakarsanız benim daha çok dikkatimi çeken bir değişim var, o da yaşının gitgide büyüyor olması. Yani çocuk gelişiminde özellikle ilk 36 ay, inanılmaz hızlı değişimler içerir ve her dönem kendine özgü ilişki kalıplarını, aile içi ilişki koalisyonları ve bazı çatışmaları, o döneme özgü güçlü ve zor yanları beraberinde getirir. “Kendi varlığının da-ha çok farkına varması”, “sizden ayrı bir birey olduğunu anlamaya başlaması”, “doğal olarak hem kendi varlığını kaybetme korkusu hem de sizden ayrılma kaygısı, güvendiği güçlü nesne-den bağımsızlaşma arzusu ve var olma isteğiyle yalnız başına tüm zorluklarla başa çıkamama korkusu” çatışmalarının yaşanacağı yıllara giriyorsunuz. Eğer sizin de bilinçli ya da bilinçdışı ayrılma (ondan ya da sizin için değerli insanlardan örneğin eşiniz, anne babanız vs. den ayrıl-ma) kaygılarınız varsa bu aşamada , onun korkuları sizdeki eski korkuları canlandırabilir. Ay-rılma arzusu sizde terk edilme ve yalnızlık korkularını canlandırabilir. Sonuç olarak siz de onun bu yeni davranış şekline karşı yeni ve farklı bir davranış şekli geliştirirsiniz. Burada belirleyici ve değiştirilebilir olan, sizin bu yeni davranış şeklini nasıl geliştirdiğinizdir. Yani korkularına korku ya da kaygıyla; ayrılma çabalarına öfkeyle karşılık verirseniz, ayrılmayı zorlaştıran ve bunu yıllara yayılan bir süreç haline getiren bir kısır döngüye girme ihtimali doğurabilirsiniz. Tavsiyem bu süreci sabırla ve kaygılarınızı kontrol ederek atlatmanız.

İki Yaşındaki Kızım Sabaha Kadar Beni Uyutmuyor…

Soru: Ben 2 yaşında bir kızı olan çalışan bir anneyim. Son 1 aydır kızım geceleri ağlayarak uyanıp beni oturma odasına götürüyor ve sabaha kadar ayağında sallatıyor. “Anne televizyonu aç, anne uyuma, üzerimi örtme anne” gibi direktifleri sıralıyor. Biraz dalınca üşümesin diye ye-rine yatırayım diyorum, hemen uyanıp “gitme anne” diye ağlıyor. Kesinlikle kendi odasında ve-ya bizim yatak odamızda uyumak istemiyor. Koltuğa yatmayı da reddediyor, sabaha kadar yer-de, uyumadan, televizyon açık ayağımda sallamamı istiyor. “Burada üşürüz, hasta oluruz, ben yarın işe gideceğim, baban odada yalnız kaldı,” gibi konuşmalar yapıyorum, hiç faydası yok. “Gitmem anne,” diye tutturup bağırıyor. Uykusuzluğun verdiği sinirle bazen bağırıyorum. Bu sefer daha fazla inatlaşıp bağırıyor. Babası, “Ben sallayayım kızım,” diyor, “hayır, annem salla-yacak,” diye ağlıyor. Kızım niye böyle yapıyor olabilir? Benim nasıl davranmam gerekir? Yar-dımcı olursanız çok sevinirim, 1 aydır uykusuzluktan perişan haldeyim.

Yanıt: Herhangi bir nedenle sizden destek, güven almak istiyor. Bu nedenler arasında, rüya-larının farkına varması, sizin yaşadığınız sıkıntıların son dönemde artmış olma olasılığı ve bun-dan dolayı sizi merak etmesi ve –bilinçdışı olarak– yanında tutmaya çalışması, gün içinde kor-kuları tetikleyebilecek ilgili, ilgisiz bir olay yaşaması ya da yapısal özellikleri vs. sayılabilir. Öte yandan, anne ya da babanın depresif, kaygılı ruh hali, bir ebeveynden ayrılık, anne-baba çatışması, bakıcının değişmesi durumlarında da benzer uyku ve ayrılamama sıkıntıları olabili-yor. En belirgin olasılık kuşaktan kuşağa aktarılan ayrılık kaygısıdır (yani “anne de zamanında annesinden zor ayrılırdı” ifadesine sık rastlanıyor). Bu durumda da annenin kendi ayrılık kaygı-ları tekrar ortaya çıkıp pekişiyor. Tüm bu durum bazen çalışan anneleri olan çocukların, annele-riyle çokça zaman geçirmek için keşfettikleri ve işe yarayan bir yöntem olabiliyor. Anneler de zaten gündüzleri çocuklarını görememiş olmaları nedeniyle, çok yorulmuş, uykusuz kalmış ol-salar dahi, bu alışkanlığı kırmada dirençli davranamayabiliyorlar. Geçici bir dönem olma olası-lığı yüksek. Özellikle gündüz dolu dolu, güvenli hissettiği, yorulduğu, mutlu olduğu ve sizin onun yanında olduğunuzu fark ettiği zamanları arttırın. Sözlerinizle değil, vücut diliniz ve dav-ranışlarınızla ona yaklaşın. Yani, “üşürüz, hasta oluruz, vs.” sözleri ona pek bir şey ifade etme-yecektir. Kucağınıza alıp ona sakince sarılarak yatağına gidin, bekleyin, geri adım atmayın ya da geri adım atma ihtimaliniz varsa hiç “yatağına gidelim gibi” sözleri boşuna kullanmayın. Çünkü bu, bir sonraki gece, daha kararlı ve güçlü yaklaşma olasılığınız durumunda sözlerinizin ve ısrarınızın anlamını azaltacaktır. Kreşe başlamak, gündüz bakım vericisinin günlük aktivite-leri, uyku saatlerini düzenlemesine yardımcı olmak da işe yarayacaktır. Ayrıca alışkanlıklar çok önemlidir. Alışkanlığı değiştirmenin yolu, aşama aşama yeni bir düzen kurmak ve süreklilik ya-ratmaktır, arkasından eklenen ödüller (herhangi olumlu bir şey) bunu pekiştirmenizi sağlar.

Geceleri Uyanıp Top Oynuyor…

Soru: 19 aylık bir oğlum var, çalıştığım için hafta içi anneme götürüp cuma akşamından alıyorum. Fakat eve geldiğimizde evde tam bir terör havası esmeye başlıyor. Öncelikle gece uyumuyor, daha doğrusu uyuyor ama 2 saatte bir uyanıp hemen topla oynamaya başlıyor veya uyanıp evi geziyor ve tekrar uyuyor ya da kendini sallatıyor. Bu sık olunca da benim sinirlerim bozuluyor ve ister istemez “sus” demek zorunda kalıyorum. Bundan ürküyor olmalı, çünkü bir-kaç defa korkmuş gibi tavırlarda bulundu. En son olarak da dişlerini gıcırdatmaya başladı. Gün-düzleri bizdeyken yemek yemek de istemiyor. Aklım çok karıştı. Nasıl hareket edeceğimi bile bilemiyorum.

Yanıt: Çocuklarda küçük yaşlarda psikolojik nedenli olabilecek (yani dışsal ya da içsel uya-ran ve değişimler nedeniyle, beynin çalışma sistemi kaynaklı) tepkiler özellikle uyku ve yemek yeme düzenini etkileyebilir. Diş gıcırdatma da kesin olmamakla birlikte kaygı varlığında arta-bilmektedir. Düzenli yemek yeme ve uyku saatleri, uygun ortam (ses, ışık, kişi sayısı, uygun oda, masa, yatak ve ilişki vs.), uyku ve yemek yeme alışkanlığının sağlanması ilk aşama olmalı. Sallanma, kalkıp top oynama da dikkat fonksiyonlarının ve dürtü kontrolünün gelişim düzeyi hakkında fikir verebilen bir davranış şekli olabilir. Yani daldığında ya da içsel sıkıntı hissetti-ğinde oluşan bir durum olabilir. Duyusal süreçleri ayarlama bozuklukları ve dikkat eksikliği ve dürtü kontrol sorunları açısından ayrıntılı bir değerlendirme gerekli olabilir. (Bkz. “Duyusal Süreçleri Ayarlama Bozuklukları”, s. 159; “Dikkat ve Dürtü Kontrol Bozuklukları”, s. 246.)

Oğlum Rüyalarında Konuşuyor...

Soru: Size iki konuda danışmak istiyorum. İlki, 31 aylık oğlumun rüyaları hakkında. Gece-leri sürekli elleriyle bir şeyleri kovalıyor ya da “ellerim pis, yıkayalım” diye uyanıyor, ellerine bakıp duruyor. Acaba gün içinde yaşadıklarından etkilendiklerini gece rüyasında mı görüyor? İkinci sorum ise, kreş arkadaşları hakkında. Çevresindeki çocuklardan biri sürekli oğlumu itiyor ya da elinden bir şeyler çekiyor. Oğlum bunlara hiç tepki vermiyor. Babasıyla birlikte tepki vermemesi konusunda konuşup duruyoruz ama doğrusu nedir, emin değilim. Ne gibi önerilerde bulunabilirsiniz?

Yanıt: Gün içinde yaşadıklarını uykuda, rüyada devam ettirdiği, bunlara anlam verdiği, bi-linçdışı dünyasında belli sıkıntıları çözdüğü ve yerli yerine oturttuğu bir tür savunma olarak gö-rebiliriz belki anlattıklarınızı. Yani rüyaların işlevi hakkında en fazla uzlaşılan düşünce bu. Ta-bii ki gün içinde yaşadıklarına tepki göstermek isteyecektir. Yani her insan bir etkiye (vurma, acı, açlık vs. yani her şeye) tepki verir. Bu tepkiler yaş ilerledikçe daha olgun davranışlar (ba-zen de düşünceler) olur. Yani, birisi ona vurduğunda ona karşılık vermesi ya da vermek isteme-si; oyunda bunu yaşatması, olmadı rüyasında görmesi doğal. Önemli olan yaşı ilerledikçe ona işlevsel tepkiler verme konusunda yardımcı olmanız (tepki vermemek konusunda değil).


Dr. Koray Karabekiroğlu


En iyi 1024x768 çözünürlükte görüntülenir... Türkçe Anasayfa English Home Page
Bu sitede yer alan yazıların her türlü yayın hakkı Dr. Koray Karabekiroğlu'na ait olup; kendisinden Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre yazılı izin alınmadan söz konusu yazıların herhangi bir bölümü veya tamamı iktibas edilemez veya herhangi bir usul ile çoğaltılamaz. Kaynak göstermek ve bilimsel kurallara riayet edilmek kaydı ile alıntı yapılması mümkündür.

Çocuk ve Hayat üzerine her şey için tıklayın

Web sitesi: Koray Karabekiroglu